Bioróżnorodność i jej znaczenie

Artykuły o OZE / Zrównoważony rozwój / Bioróżnorodność i jej znaczenie

Dzień Różnorodności Biologicznej, obchodzony jest co roku 22 maja na całym świecie. W 1972 roku podczas Konferencji Sztokholmskiej, Zgromadzenie Ogólne ONZ, po raz pierwszy spotkało się, by podjąć tematy ochrony środowiska. Rezultatem było przyjęcie deklaracji w sprawie naturalnego środowiska człowieka. Jej pierwsza zasada podkreśla, iż „człowiek ponosi odpowiedzialność za ochronę i poprawę środowiska naturalnego dla obecnych i przyszłych pokoleń”. Dlatego każdy z nas powinien przypomnieć sobie, że człowiek jest częścią większego systemu – przyrody i zadać sobie pytanie: co robić, by zapewnić jej ochronę.

Czym właściwie jest bioróżnorodność?

Bioróżnorodność – to różnorodność form życia i ich interakcje na lądzie, w wodzie i powietrzu, z uwzględnieniem genów, populacji, gatunków i ekosystemów, takich jak lasy, mokradła, oceany i wody słodkie. Bioróżnorodność jest zatem podstawą istnienia ekosystemów, stanowiących z kolei podstawę naszej egzystencji.

Dlaczego bioróżnorodność zanika?

Do głównych zagrożeń należą:

Zmiany w użytkowaniu mórz i gruntów – zmiany w użytkowaniu obszarów lądowych i morskich dotyczą wykorzystania i modyfikacji środowisk lądowych i przybrzeżnych przez człowieka
Zanieczyszczenia środowiska – w tym chemikalia i odpady, które stanowią główny czynnik zmniejszający różnorodność biologiczną i ekosystemową
Utrata siedlisk – spowodowana wycinką lasów, osuszaniem bagien czy procesami urbanizacji
Zmiany klimatu – obejmujące susze, pożary, podnoszenie poziomu mórz oraz migracje gatunków
Bezpośrednia eksploatacja zasobów naturalnych np. wycinka drzew czy górnictwo
Obecność gatunków inwazyjnych – gatunki obce wprowadzone do nowych ekosystemów konkurujące z rodzimymi i zakłócające równowagę ekologiczną

Wszystko to jest pośrednio lub bezpośrednio efektem działalności człowieka i może wiązać się z poważnymi konsekwencjami:

Wymieranie gatunków – może zaburzyć funkcjonowanie ekosystemów, wpływając zarówno na gospodarkę, jak i na życie lokalnych społeczności
Pogorszenie się stanu środowiska – może mieć dalekosiężny wpływ na globalny PKB i działalność gospodarczą
Degradacja środowiska naturalnego – może prowadzić do konfliktów, pogłębiać nierówności społeczne i zagrażać zdrowiu publicznemu.

Dlaczego ochrona bioróżnorodności jest tak ważna?

Dobry stan ziemskich ekosystemów przekłada się na zdrowsze warunki życia i poprawę stanu zdrowia wszystkich jej mieszkańców. Dzięki bioróżnorodności dostępne są dobra mające podstawowe znaczenie dla dobrostanu człowieka: pożywienie, leki, energia czy surowce naturalne. Z kolei zmniejszenie zasobów naturalnych może powodować wzrost ryzyka geopolitycznego, społecznego i destabilizację gospodarki.

Od funkcjonowania ekosystemów zależą klimat, jakość powietrza, wody, mechanizmy umożliwiające zapylanie roślin i rozprzestrzenianie nasion, zwalczanie szkodników i chorób.

Pogarszanie się stanu środowiska w połączeniu ze zmianami klimatu, może prowadzić do niedoborów wody oraz innych negatywach zjawisk. Susze związane ze zmianami klimatu są dodatkowo nasilane przez degradację ekosystemów, na przykład w wyniku wylesienia.

Ekosystemy stanowią o jakości gleby, kwasowości wody w oceanach i warunkują tworzenie siedlisk. Otaczająca nas przyroda jest źródłem naszych doświadczeń fizycznych, emocjonalnych, wiedzy, inspiracji i poczucia przynależności. Ponadto mocno zróżnicowane, odporne („zdrowe”) ekosystemy oferują znacznie większy dostęp do najważniejszych dóbr i usług – większe możliwości retencji wody, poprawy jakości gleby, zapobiegania klęskom żywiołowym oraz absorpcji dwutlenku węgla.

Co możemy zrobić?

Działania, które mogą przyczynić się do podjęcia skutecznych inicjatyw zapobiegających utracie bioróżnorodności, można podzielić na sześć obszarów. Ich efektywne wdrożenie może przynieść oczekiwane rezultaty.

Opracowanie systemu zachęt gospodarczych i politycznych, które skłonią obywateli, przedsiębiorstwa i społeczności lokalne do angażowania się inicjatywy na rzecz ochrony bioróżnorodności;
Współpraca międzysektorowa – zaangażowanie i współdziałanie organów rządowych, przedsiębiorstw sektora prywatnego, organizacji pozarządowych, instytucji naukowych oraz społeczności lokalnych;
Edukacja od najmłodszych lat;
Rozwój kompetencji w zakresie ochrony bioróżnorodności;
Innowacje i niekonwencjonalne inicjatywy;
Właściwe decyzje – sposób zapewniania odporności i zmniejszenie niepewności.

Jesteśmy przekonani, że działalność edukacyjna i propagowanie dobrych praktyk – to pierwszy i najważniejszy etap procesu ochrony bioróżnorodności.

Każdy głos ma znaczenie

Dzień Różnorodności Biologicznej to nie tylko symboliczna data. To wezwanie do działania – osobistego i zbiorowego. Zadbajmy o Ziemię, bo nie mamy planety B.

Serdecznie zapraszamy Państwa do zapoznania się z raportem Respect Energy i Deloitte na temat wpływu biznesu na bioróżnorodność. Opisane zostały w nim konkretne przykłady zaniku bioróżnorodności, ale także przykłady dobrych praktyk związanych z zachowaniem bioróżnorodności.