Bioróżnorodność i jej znaczenie

Artykuły o OZE / Zrównoważony rozwój / Bioróżnorodność i jej znaczenie

Dzień Różnorodności Biologicznej, obchodzony jest co roku 22 maja na całym świecie. W 1972 roku podczas Konferencji Sztokholmskiej, Zgromadzenie Ogólne ONZ, po raz pierwszy spotkało się, by podjąć tematy ochrony środowiska. Rezultatem było przyjęcie deklaracji w sprawie naturalnego środowiska człowieka. Jej pierwsza zasada podkreśla, iż „człowiek ponosi odpowiedzialność za ochronę i poprawę środowiska naturalnego dla obecnych i przyszłych pokoleń”. Dlatego każdy z nas powinien przypomnieć sobie, że człowiek jest częścią większego systemu – przyrody i zadać sobie pytanie: co robić, by zapewnić jej ochronę.

Czym właściwie jest bioróżnorodność?

Bioróżnorodność – to różnorodność form życia i ich interakcje na lądzie, w wodzie i powietrzu, z uwzględnieniem genów, populacji, gatunków i ekosystemów, takich jak lasy, mokradła, oceany i wody słodkie. Bioróżnorodność jest zatem podstawą istnienia ekosystemów, stanowiących z kolei podstawę naszej egzystencji.

Dlaczego bioróżnorodność zanika?

Do głównych zagrożeń należą:

Zmiany w użytkowaniu mórz i gruntów – zmiany w użytkowaniu obszarów lądowych i morskich dotyczą wykorzystania i modyfikacji środowisk lądowych i przybrzeżnych przez człowieka
Zanieczyszczenia środowiska – w tym chemikalia i odpady – to główny czynnik zmniejszający różnorodność biologiczną i ekosystemową
Utrata siedlisk poprzez wycinkę lasów, osuszanie bagien i urbanizację
Zmiany klimatu – m.in. susze, pożary, podnoszenie mórz, migracje gatunków
Bezpośrednia eksploatacja zasobów naturalnych np. wycinka drzew czy górnictwo
Obecność gatunków inwazyjnych – gatunki obce wprowadzone do nowych ekosystemów konkurujące z rodzimymi i zakłócające równowagę ekologiczną

Wszystko to jest pośrednio lub bezpośrednio efektem działalności człowieka i mają poważne następstwa:

Zagłada gatunków – może zaburzyć działania ekosystemów wpływając zarówno na gospodarkę, jak i na życie lokalnych społeczności
Pogorszenie stanu środowiska – ma dalekosiężny wpływ na globalny PKB i działalność gospodarczą
Degradacja środowiska naturalnego – może powodować konflikty, pogłębiać nierówności społeczne i zagrażać zdrowiu publicznemu.

Dlaczego ochrona bioróżnorodności jest tak ważna?

Dobry stan ziemskich ekosystemów przekłada się na zdrowsze warunki życia i poprawę stanu zdrowia wszystkich jej mieszkańców. Dzięki bioróżnorodności dostępne są dobra mające podstawowe znaczenie dla dobrostanu człowieka: pożywienie, leki, energia czy surowce naturalne. Z kolei zmniejszenie zasobów naturalnych może powodować wzrost ryzyka geopolitycznego, społecznego i destabilizację gospodarki.

Od funkcjonowania ekosystemów zależą klimat, jakość powietrza, wody, mechanizmy umożliwiające zapylanie roślin i rozprzestrzenianie nasion, zwalczanie szkodników i chorób.

Pogarszanie się stanu środowiska w połączeniu ze zmianą klimatu może spowodować niedobór wody oraz inne negatywne zjawiska. Susze związane ze zmianą klimatu nasilają dodatkowo wskutek niszczenia ekosystemów, na przykład przez wylesienie.

Ekosystemy stanowią o jakości gleby, kwasowości wody w oceanach i warunkują tworzenie siedlisk. Otaczająca nas przyroda jest źródłem naszych doświadczeń fizycznych, emocjonalnych, wiedzy, inspiracji i poczucia przynależności. Ponadto mocno zróżnicowane, odporne („zdrowe”) ekosystemy oferują znacznie większy dostęp do najważniejszych dóbr i usług – większe możliwości retencji wody, poprawy jakości gleby, zapobiegania klęskom żywiołowym oraz absorpcji dwutlenku węgla.

Co możemy zrobić?

Działania, które mogą przyczynić się do podjęcia znaczących działań zapobiegających utracie bioróżnorodności można podzielić na sześć obszarów. Efektywne wdrożenie może przynieść pożądane skutki.

Opracowanie systemu zachęt gospodarczych i politycznych, by skłonić obywateli, przedsiębiorstwa i społeczności lokalne do angażowanie się w inicjatywy na rzecz ochrony bioróżnorodności;
Współpraca międzysektorowa – wkład i współpraca ze strony organów rządowych, firm z sektora prywatnego, organizacji pozarządowych, instytucji akademickich i społeczności lokalnych;
Edukacja od najmłodszych lat;
Rozwój kompetencji w zakresie ochrony bioróżnorodności;
Innowacje i niekonwencjonalne inicjatywy;
Właściwe decyzje – sposób zapewniania odporności i zmniejszenie niepewności.

Jesteśmy przekonani, że działalność edukacyjna i propagowanie dobrych praktyk – to pierwszy i najważniejszy etap procesu ochrony bioróżnorodności.

Każdy głos ma znaczenie

Dzień Różnorodności Biologicznej to nie tylko symboliczna data. To wezwanie do działania – osobistego i zbiorowego. Zadbajmy o Ziemię, bo nie mamy planety B.

Serdecznie zapraszamy Państwa do zapoznania się z raportem Respect Energy i Deloitte na temat wpływu biznesu na bioróżnorodność. Opisane zostały w nim konkretne przykłady zaniku bioróżnorodności, ale także przykłady dobrych praktyk związanych z zachowaniem bioróżnorodności.